Rachunkowość...
|
|
|
Niezwykła rola rachunkowości w gospodarce rynkowej. (Rachunkowość i księgowość niezbędne nie tylko dla administracji państwowej ale dla nas wszystkich.) Rachunkowość jest współcześnie rozumiana jako system spełniający funkcje informacyjne , kontrolne i zarządcze służący użytkownikom informacji księgowej do podejmowania decyzji gospodarczych, do oceny działalności gosp. oraz rozliczania kierownictwa przedsiębiorstwa lub instytucji publicznych z odpowiedzialnego i efektywnego zarządzania powierzonym majątkiem. Na system rachunkowości składają się następujące działania: wycena, grupowanie, ewidencja, na urządzeniach księgowych, przetwarzanie i przekazywanie informacji o wynikach działalności firmy oraz zmianach w jej majątku i sytuacji finansowej. Jest to możliwe dzięki zarejestrowaniu w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych, przepływów rzeczowych i finansowych oraz ich wzajemnych relacji a także prezentowaniu syntetycznych informacji w sprawozdaniach finansowych według przyjętych w danym kraju norm ( w Polsce ustawa o rachunkowości i kodeks spółek handlowych ), ogólnie akceptowanych zasad, konwencji oraz standardów jakościowych. Wspomniana ustawa o rachunkowości nie precyzuje pojęcia rachunkowości lecz w art. 4 pkt. 2 narzuca podstawowe działania i czynności, których powinny przestrzegać podmioty objęte powyższą ustawą np.: 1) Opis przyjętych zasad rachunkowości. 2) Prowadzenie ksiąg rachunkowych. 3) Sporządzanie sprawozdań finansowych oraz warunki ich rewizji i ogłaszania. itd. Z punktu widzenia roli rachunkowości w gospodarce rynkowej najistotniejszymi są dane zawarte w sprawozdaniach finansowych stanowiących zasadniczy efekt rachunkowości finansowej. Tymi sprawozdaniami są następujące odrębne strumienie informacji w przedsiębiorstwie: 1) Bilans – usystematyzowane na dany moment czasowy zestawienie posiadanego przez firmę majątku ( aktywa) i źródeł jego finansowania (pasywa). 2) Rachunek zysków i strat – zestawienie informacji o uzyskanych zarówno w gotówce jak też należnościach przychodach i poniesionych kosztach, zyskach i stratach nadzwyczajnych oraz o obowiązkowych obciążeniach wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. 3) Rachunek przepływów środków pieniężnych – sporządzony na podstawie bilansu i rachunku wyników oraz informacji uzupełniających do tych dwóch sprawozdań. Jest to zestawienie danych o zmianach w ujęciu kwotowym stanu aktywów i pasywów zachodzących miedzy dwoma okresami sprawozdawczymi oraz o sposobie wykorzystania wygospodarowanej nadwyżki finansowej ( zysk netto + roczny odpis amortyzacyjny ). Ustawowe uregulowanie zasad
prowadzenia rachunkowości ma swój priorytetowy cel. Mianowicie
ochrona interesów majątkowych państwa, jednostek
gospodarujących środkami publicznymi, właścicieli firm i kontrahentów.
W przypadku państwa celem stosowania księgowości jest uzyskanie
danych i środków finansowych służących dystrybucji
dochodu narodowego oraz interwencji w mechanizm rynkowy gospodarki. Zebrane wówczas
ze sprawozdań finansowych przez urzędy statystyczne informacje
są pomocne do ustalenia kondycji poszczególnych gałęzi
gospodarki rynkowej. W sytuacji kryzysowej którejś z
gałęzi stosuje się odpowiednie działania
interwencyjne sprzyjające rozwojowi podupadających
przedsiębiorstw kosztem lepiej rozwiniętych. Można wtedy
sterować nie tylko stopami procentowymi ale i deficytem budżetowym
(wydatkami). Jak wiadomo na przychody budżetowe zasilające dokonywane
wydatki zasadniczy wpływ ma odpowiednia polityka podatkowa Państwa ,
która bazuje właśnie na prawidłowo ( zgodnie z
ustawą ) prowadzonej pełnej księgowości oraz
księgowości uproszczonej dotyczącej tylko części
krajowych osób fizycznych o ewidencjonowanych przychodach poniżej
1200 tys. Euro. W przypadku ustalania zobowiązań podatkowych
państwo wykorzystuje kontrolną funkcję systemu
rachunkowości. Ta funkcja jest też wykorzystywana w procesie
realizacji zadań wynikających z przyznanych praw obywateli do
określonych świadczeń oraz pożytków z określonych
budżetów podmiotów publicznych. Oprócz władz państwowych i agend rządowych użytkownikami sprawozdań finansowych wykorzystującymi jedynie informacyjną funkcję rachunkowości są obecni i potencjalni inwestorzy. Przedstawicieli tej grupy odbiorców danych z systemu rachunkowości interesują zwykle takie kwestie jak np.: a) Ryzyko związane z zainwestowanym kapitałem określone np. przez wskaźnik płynności finansowej = (aktywa bieżące/ bieżące zobowiązania). b) Stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału , rentowność finansowa = (zysk netto / kapitał własny) oraz wielkość dywidendy. c) Dla spółek giełdowych wskaźniki wynikające z danych księgowych np. EPS = zysk na 1 akcję, stopa zyskowności akcji = ( EPS/ cena rynkowa akcji), CWK = (cena rynkowa akcji / wartość księgowa aktywów netto) itp. d) Ocena działania kierownictwa przedsiębiorstwa. Powyższe informacje są potrzebne do podejmowania decyzji o nabyciu, utrzymaniu lub sprzedaży lokat kapitałowych, a także o utrzymaniu albo zmianie kierownictwa przedsiębiorstwa. Kolejnym użytkownikiem sprawozdań finansowych są potencjalni kredytodawcy np. banki. Wówczas obiektem zainteresowania ze strony tych podmiotów jest ocena zdolności płatniczej kredytobiorcy w odpowiednio długim okresie – wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow = (zysk netto + roczna amortyzacja)/(roczna rata kredytu + odsetki). W ten sposób banki przewidują możliwość uzyskania w ustalonym terminie zwrotu udzielonego kredytu wraz z odsetkami. Dane uzyskane z prowadzonej w przedsiębiorstwie rachunkowości interesują również w aspekcie długookresowym odbiorców produktów lub towarów a także pracowników przedsiębiorstwa. W tym przypadku istotna jest długofalowa możliwość przetrwania firmy na rynku czego wskaźnikiem jest rentowność sprzedaży netto = (zysk netto / sprzedaż netto) – uzyskana średnia marża netto ze sprzedaży pozwalająca na rokowanie o stabilnym rozwoju przedsiębiorstwa. Trochę inną formę przedstawiania danych sprawozdawczych podmiotu gospodarczego (zarządczy rachunek kosztów i wyników) ale uzyskanych na podstawie rachunkowości finansowej wymaga kierownictwo firmy do podejmowania decyzji, planowania ekonomicznego i kontroli realizacji strategii gospodarczych. W powyższych procesach zajmujących menedżerów, rachunkowość ujawnia swoją kolejną obok informacyjnej i kontrolnej funkcję planistyczną, poprzez zastosowanie narzędzi systemu rachunkowości zarządczej przeznaczonej głownie dla użytkowników wewnątrz organizacji gospodarczej. Niewątpliwie menedżerowie w procesie podejmowania szeregu różnych decyzji dotyczących sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa wykorzystują na bazie sprawozdań finansowych najszerszy wachlarz wskaźników ekonomicznych. Uwaga kadry zarządzającej będzie się głównie koncentrować na płynności finansowej, zapotrzebowaniu na środki obrotowe, strukturze asortymentowej i wielkości sprzedaży oraz rentowności sprzedaży, rentowności finansowej i wcześniej nie wymienianej rentowności majątkowej = (zysk netto / wartość aktywów ogółem). Oprócz wyżej wymienionej analizy wskaźników efektywności gospodarowania rachunkowość dostarcza materiału do analizy kosztów własnych przedsiębiorstwa. Koszty obok przychodów ze sprzedaży są drugim elementem kształtującym wielkość wyniku finansowego. Szczególnie ważna rola kosztów własnych w procesie zarządzania, a zwłaszcza w ocenie wyniku finansowego, powoduje, że konieczne jest systematyczne przeprowadzanie analizy kosztów. Porównanie tempa wzrostów kosztów ogółem oraz oddzielnych ich pozycji z tempem wzrostu produkcji wskaże, które rodzaje kosztów wykazują niekorzystne odchylenie i wymagają wnikliwego badania. W porównaniach niezbędna jest znajomość skali elastyczności każdego rodzaju kosztu na zmianę wielkości produkcji. Z punktu widzenia zarządu w procesie określania pozycji przedsiębiorstwa na rynku istotna jest także analiza dotychczasowych odbiorców np. według rodzaju produktów lub towarów, według wielkości obrotów i efektywności sprzedaży, jak również według kanałów zbytu. Reasumując powyższe rozważania dojdziemy do wniosku o fundamentalnej roli rachunkowości finansowej w każdej gospodarce rynkowej. System rachunkowości dostarcza mnóstwo danych majątkowo- kapitałowo- wynikowych do analizy finansowej i bardziej rozwiniętej analizy wskaźnikowej przedsiębiorstwa wykorzystywanej przez szerokie spektrum użytkowników ( od Państwa poprzez menedżerów po klientów podmiotu gospodarczego ). Wspomniana analiza bazując na danych źródłowych rachunkowości służy ocenie płynności finansowej, zadłużenia, rentowności i sprawności działania przedsiębiorstwa. Zapewnienie ochrony interesów majątkowych Państwa, właścicieli i kontrahentów jest celem nadrzędnym rachunkowości. Dla tego właśnie celu państwo poprzez system prawny określa podstawowe działania i czynności rachunkowości a także wiele zasad ją determinujących jak np.: a) zasada prawdziwego i rzetelnego wizerunku przedsiębiorstwa, b) zasada bilansowania aktywów i pasywów, c) zasada współmierności kosztów i przychodów – odniesienia kosztów danego okresu do przychodów osiągniętych w tym samym okresie, d) zasada memoriałowa – uznania przychodów i kosztów w momencie ich wystąpienia a nie w momencie otrzymania lub wypłacenia gotówki, e) koncepcja ciągłości zasad rachunkowości, itd.
Rachunkowość stanowi zatem nie tylko podstawę |